Health Rodos: Κάποιοι 80χρονοι έχουν τη μνήμη και την εγκεφαλική λειτουργία 50χρονων αλλά πλέον οι ειδικοί γνωρίζουν γιατί. Μετά από 25 χρόνια έρευνας στο Northwestern Medicine, οι επιστήμονες αποκάλυψαν τι κάνει τον εγκέφαλο των «SuperAgers» τόσο νεανικό.
Τα τελευταία 25 χρόνια, ερευνητές στο Northwestern Medicine μελετούν άτομα ηλικίας 80 ετών και άνω — γνωστά ως «SuperAgers» — για να κατανοήσουν τι είναι αυτό που τους κάνει τόσο οξυδερκείς. Αυτά τα εξαιρετικά άτομα αποδίδουν στα τεστ μνήμης εξίσου καλά με άτομα 30 χρόνια νεότερα, αμφισβητώντας την παγιωμένη αντίληψη ότι η γνωστική έκπτωση είναι αναπόφευκτο μέρος της γήρανσης. Οι επιστήμονες έχουν ανακαλύψει ότι οι SuperAgers μοιράζονται συχνά ορισμένα χαρακτηριστικά τρόπου ζωής, όπως το να είναι ιδιαίτερα κοινωνικοί και εξωστρεφείς – όμως οι μεγαλύτερες εκπλήξεις εντοπίζονται στους ίδιους τους εγκεφάλους τους.
«Αυτό που βρήκαμε στους εγκεφάλους τους ήταν πραγματικά συγκλονιστικό για εμάς», δήλωσε σύμφωνα με το Science Daily η Dr. Sandra Weintraub, καθηγήτρια ψυχιατρικής, συμπεριφορικών επιστημών και νευρολογίας στην Ιατρική Σχολή Feinberg του Northwestern University. Στην προσπάθεια να αναγνωρίσουν τους βιολογικούς και συμπεριφορικούς παράγοντες που καθιστούν τους SuperAgers τόσο ανθεκτικούς, οι ερευνητές ελπίζουν να ανακαλύψουν νέους τρόπους ενίσχυσης της μνήμης και πρόληψης της νόσου Αλτσχάιμερ.
«Τα ευρήματά μας δείχνουν ότι η εξαιρετική μνήμη στην τρίτη ηλικία δεν είναι μόνο δυνατή αλλά συνδέεται με ένα ξεχωριστό νευροβιολογικό προφίλ. Αυτό ανοίγει τον δρόμο για νέες παρεμβάσεις με στόχο τη διατήρηση της υγείας του εγκεφάλου μέχρι και τις τελευταίες δεκαετίες της ζωής», πρόσθεσε η Weintraub. Το άρθρο γνώμης δημοσιεύτηκε στο Alzheimer. & Dementia: The Journal of the Alzheimer. Association, στο πλαίσιο ειδικής έκδοσης για τον εορτασμό των 40 χρόνων του Προγράμματος Κέντρων Νόσου Αλτσχάιμερ του National Institute on Aging και των 25 χρόνων του National Alzheimer Coordinating Center.
Γιατί το μυαλό κάποιων ανθρώπων γερνά πιο γρήγορα
Οι επιστήμονες έχουν διαπιστώσει ότι το πότε και πόσο γρήγορα επιδεινώνεται η σκέψη και η μνήμη ενός ατόμου εξαρτάται από έναν συνδυασμό παραγόντων τρόπου ζωής, υγείας και εγκεφάλου. Ορισμένοι εγκέφαλοι έχουν μεγαλύτερη «εφεδρεία» ώστε να διαχειριστούν τις φθορές, ενώ άλλοι επιβαρύνονται περισσότερο από ασθένειες ή συνήθειες.
Σύμφωνα με εργασία του 2025 με τίτλο «Understanding Cognitive Decline in Aging: Mechanisms and Mitigation Strategies – A Narrative Review», η μνήμη και η σκέψη φθίνουν με την ηλικία λόγω αλλαγών στον εγκέφαλο, όπως η απώλεια εγκεφαλικού ιστού, οι ασθενέστερες συνδέσεις, η κακή αιμάτωση και η φλεγμονή. Η μελέτη διαπίστωσε επίσης ότι η τακτική σωματική δραστηριότητα — ιδίως η υψηλής έντασης ή συνδυασμένη αερόβια και ενδυνάμωσης — μπορεί να βοηθήσει στην επιβράδυνση αυτής της έκπτωσης.
Κύριοι λόγοι που συνδέονται με πρώιμη γνωστική έκπτωση περιλαμβάνουν:
- Λιγότερη εκπαίδευση ή πνευματική διέγερση → άτομα με χαμηλότερο μορφωτικό επίπεδο ή λιγότερες πνευματικά απαιτητικές δραστηριότητες ενδέχεται να διαθέτουν μικρότερη «γνωστική εφεδρεία», οπότε η έκπτωση ξεκινά νωρίτερα.
- Αγγειακά και μεταβολικά προβλήματα → η υψηλή αρτηριακή πίεση, ο διαβήτης και η κακή ρύθμιση του σακχάρου μπορούν να προκαλέσουν εγκεφαλικές βλάβες και να επιταχύνουν την έκπτωση.
- Ανθυγιεινοί συνδυασμοί τρόπου ζωής → το κάπνισμα, η κατανάλωση αλκοόλ, η κοινωνική απομόνωση και η απώλεια αισθήσεων (ακοή ή όραση) δρουν συνδυαστικά αυξάνοντας τον κίνδυνο.
- Διαφορετικές εγκεφαλικές νόσοι → η πρώιμη νόσος Αλτσχάιμερ και άλλες άτυπες μορφές μπορεί να προκαλέσουν ταχύτερη και σοβαρότερη έκπτωση.
- Ατομική εγκεφαλική γήρανση → γενετικοί παράγοντες, στρες και η υγεία στη μέση ηλικία μπορούν να κάνουν τον εγκέφαλο κάποιου να γερνά ταχύτερα από άλλον.
Οι εγκέφαλοι είναι ανθεκτικοί και αντιστεκόμενοι
Ο όρος «SuperAger» εισήχθη για πρώτη φορά από τον Dr. M. Marsel Mesulam, ιδρυτή του Κέντρου Γνωστικής Νευρολογίας και Νόσου Αλτσχάιμερ Mesulam στο Northwestern, στα τέλη της δεκαετίας του 1990. Από το 2000, 290 SuperAgers έχουν συμμετάσχει στη μελέτη, και οι ερευνητές έχουν εξετάσει 77 εγκεφάλους SuperAgers που δωρίστηκαν μετά θάνατον. Ορισμένοι από αυτούς τους εγκεφάλους περιείχαν πρωτεΐνες αμυλοειδούς και ταυ (γνωστές και ως πλάκα και ελικώσεις), οι οποίες αποτελούν βασικά χαρακτηριστικά της νόσου Αλτσχάιμερ, ενώ άλλοι δεν εμφάνιζαν καθόλου τέτοιες συσσωρεύσεις.
«Αυτό που καταλάβαμε είναι ότι υπάρχουν δύο μηχανισμοί που κάνουν κάποιον SuperAger», δήλωσε η Weintraub. «Ο ένας είναι η αντίσταση: δεν δημιουργούν πλάκες και ελικώσεις. Ο δεύτερος είναι η ανθεκτικότητα: τις δημιουργούν, αλλά δεν επηρεάζουν τον εγκέφαλό τους».
- Εξαιρετικές επιδόσεις μνήμης: Οι SuperAgers σκοράρουν τουλάχιστον 9 στα 15 σε τεστ καθυστερημένης ανάκλησης λέξεων – δηλαδή σε επίπεδο ατόμων 50-60 ετών.
- Νεανική εγκεφαλική δομή: Σε αντίθεση με τους φυσιολογικά γηράσκοντες εγκεφάλους, οι SuperAgers δεν εμφανίζουν σημαντική λέπτυνση του φλοιού — του εξωτερικού στρώματος του εγκεφάλου — και έχουν ακόμη και παχύτερο πρόσθιο προσαγωγό φλοιό σε σύγκριση με νεότερους ενήλικες. Αυτή η κρίσιμη περιοχή του εγκεφάλου παίζει σημαντικό ρόλο στην επεξεργασία πληροφοριών που σχετίζονται με τη λήψη αποφάσεων, τα συναισθήματα και τα κίνητρα.
- Μοναδικά κυτταρικά χαρακτηριστικά: Οι SuperAgers έχουν περισσότερους νευρώνες von Economo, που συνδέονται με την κοινωνική συμπεριφορά, και μεγαλύτερους ενδορινικούς νευρώνες, οι οποίοι είναι κρίσιμοι για τη μνήμη, σε σχέση με συνομηλίκους τους.
- Η κοινωνικότητα ως κοινό χαρακτηριστικό: Παρά τις διαφορετικές τους συνήθειες και την ποικιλία στον τρόπο άσκησης, οι SuperAgers τείνουν να είναι ιδιαίτερα κοινωνικοί και αναφέρουν ισχυρές διαπροσωπικές σχέσεις.
«Η δωρεά εγκεφάλου μπορεί να προσφέρει επιστημονική αθανασία»
Στο Κέντρο Mesulam, οι SuperAgers αξιολογούνται κάθε χρόνο και μπορούν να επιλέξουν να δωρίσουν τον εγκέφαλό τους για μεταθανάτια ανάλυση από τους επιστήμονες του Northwestern.
«Πολλά από τα ευρήματα της μελέτης αυτής προέρχονται από την εξέταση εγκεφαλικών δειγμάτων γενναιόδωρων και αφοσιωμένων SuperAgers που παρακολουθήθηκαν επί δεκαετίες», δήλωσε η συγγραφέας του άρθρου Dr. Tamar Gefen, αναπληρώτρια καθηγήτρια ψυχιατρικής και συμπεριφορικών επιστημών στο Feinberg, διευθύντρια του Εργαστηρίου Μεταφραστικής Νευροψυχολογίας του Feinberg και νευροψυχολόγος στο Κέντρο Mesulam. «Με εκπλήσσει συνεχώς το πώς η δωρεά εγκεφάλου μπορεί να επιτρέψει την ανακάλυψη ακόμη και μετά θάνατον, προσφέροντας ένα είδος επιστημονικής αθανασίας».
Πηγές: Science Daily, Frontiers, PMC, WILEY Online Library, ScienceDirect, Nature Scientific Reports, PMC
ΠΗΓΗ: www.oloygeia.gr
πηγή: giatros-in.gr
