Health Rodos: Η φιλία ιστορικά νοούνταν ως σχέση εμπιστοσύνης, αμοιβαιότητας και αμοιβαίου μετασχηματισμού. Με την είσοδο των ψηφιακών μέσων, η φιλία μεταβάλλεται από ενσώματη εμπειρία σε δημόσιο σήμα κοινωνικής ταυτότητας. Η ορατότητα αποκτά κεντρική σημασία, ως προϋπόθεση της σχέσης. Ο φίλος αποκτά επικοινωνιακή λειτουργία – ενισχύει την εικόνα, επιβεβαιώνει την ταυτότητα, στηρίζει το brand.Η ψηφιακή καταγραφή στιγμών κατασκευάζει μια νέα εμπειρία της συνύπαρξης. Η σχέση μεταφέρεται στο πεδίο της τεκμηρίωσης. Χτίζεται ένα κοινωνικό αφήγημα μέσα από τις δημοσιευμένες στιγμές. Η ύπαρξη του άλλου επιβεβαιώνεται με την παρουσία του στην οθόνη, όχι στο πλάι. Η φιλία αρχίζει να μοιάζει με σύμβαση αμοιβαίας προβολής. Η αυθόρμητη αλληλεπίδραση υποχωρεί μπροστά στην προετοιμασμένη εικόνα.AdvertismentΑυτός ο μετασχηματισμός της φιλίας δημιουργεί και ένα νέο ψυχολογικό πεδίο, μέσα στο οποίο οι άνθρωποι καλούνται να ερμηνεύσουν όχι μόνο τη θέση τους μέσα στη σχέση, αλλά και τη θέση της ίδιας της σχέσης μέσα στην κοινωνική σκηνή. Το «με ποιον» είσαι, «πότε» και «πώς» εμφανίζεσαι, αποκτά βάρος ισότιμο με το «τι» νιώθεις. Οι πράξεις δεν αρκούν· πρέπει να αποτυπωθούν, να ενταχθούν σε ένα αφήγημα ψηφιακά αναγνώσιμο.Η αισθητικοποίηση της οικειότηταςΗ σχέση φορτίζεται με αισθητικά και επικοινωνιακά κριτήρια. Η καθημερινότητα χάνει τη μουντή της διάσταση και μετατρέπεται σε συνεχές σκηνικό παραγωγής εικόνας. Οι στιγμές φιλίας δεν αντλούν νόημα από το κοινό βίωμα, αλλά από την οπτική αναπαράσταση. Η εικόνα δεν προκύπτει από τη συνθήκη, αλλά καθορίζει τη συνθήκη. Η πλατφόρμα ενισχύει την ανάγκη να είναι κάθε συνάντηση μεταφράσιμη σε περιεχόμενο.Η οικειότητα χάνει την αθέατη φύση της. Καθίσταται σκηνοθετημένη, φιλτραρισμένη, «ανεβασμένη» με βάση κώδικες πολιτισμικής αισθητικής. Κάθε selfie, κάθε «στιγμιότυπο», κάθε emoji που συνοδεύει μία ψηφιακή εξομολόγηση λειτουργεί πέρα από μέσο επικοινωνίας και ως δήλωση ταυτότητας. Ο τρόπος που παρουσιάζεται η φιλία γίνεται εξίσου σημαντικός με την ίδια τη φιλία.AdvertismentΑναπτύσσεται μια νέα ηθική του «φαίνεσαι αυθεντικός», η οποία οδηγεί σε αντιφάσεις. Η ανάγκη για επιβεβαίωση μέσω εικόνας ωθεί τους ανθρώπους να επιμελούνται την «φυσικότητα». Η φιλία γίνεται επιτέλεση οικειότητας μπροστά σε ψηφιακό κοινό κι ο «αυθορμητισμός» εκπαιδεύεται να είναι ελκυστικός.Η σχέση ως κεφάλαιο και στρατηγικήΗ φιλία μετατρέπεται σε κεφάλαιο με συμβολική και πρακτική αξία. Η παρουσία του άλλου λειτουργεί ως σφραγίδα κύρους. Σχέσεις με ανθρώπους επιρροής, αισθητικό κύρος ή δημοφιλία ενισχύουν τη θέση στην ψηφιακή ιεραρχία. Έτσι η φιλία γίνεται επένδυση με αναμενόμενη απόδοση: προβολή, κύρος, συμμετοχή σε κύκλους υψηλής απήχησης.Το αποτέλεσμα είναι η στρατηγικοποίηση της κοινωνικής ζωής. Οι σχέσεις αναλύονται και αξιολογούνται με βάση τη χρησιμότητά τους. Η απόφαση να φανεί ή να μη φανεί μια φιλία εντάσσεται σε λογική κοινωνικής διαχείρισης. Αυτό δεν αποτελεί ένδειξη ψεύδους· φανερώνει έναν νέο τύπο κοινωνικής ευφυΐας, προσαρμοσμένο σε ένα πεδίο όπου κάθε σχέση αφήνει ψηφιακό ίχνος.Συναισθηματικά αδιέξοδα στην εποχή της διαρκούς σύνδεσηςΗ αισθητική παρουσία της φιλίας μετατοπίζει τη συναισθηματική ουσία της. Οι αποχρώσεις της σχέσης συμπιέζονται στα μέτρα της ψηφιακής επικοινωνίας. Σιωπές, αποστάσεις, παρεξηγήσεις, αμφιθυμίες γίνονται πιο δύσκολα διαχειρίσιμες, καθώς η οθόνη δεν αφήνει χώρο για διφορούμενα αισθήματα.Η συναισθηματική κόπωση αυξάνεται, ακριβώς επειδή η σύνδεση εμφανίζεται συνεχής. Όμως η διαθεσιμότητα δεν ισοδυναμεί με ενσυναίσθηση. Οι άνθρωποι μοιάζουν πιο κοντά από ποτέ, μα πολλές φορές λειτουργούν σαν δίκτυα που εκπέμπουν πληροφορίες χωρίς βάθος. Έτσι η φιλία συρρικνώνεται σε παλμό ειδοποίησης.Το αδιέξοδο αυτό δεν οφείλεται σε απουσία προθέσεων. Αντίθετα, πηγάζει από υπερβολή προσδοκιών. Η φιλία φορτώνεται με την υποχρέωση να επιβεβαιώνεται συνεχώς, να είναι «παρούσα», να φαίνεται, χάνοντας τη φυσική της ροή, καθώς μετατρέπεται σε σχέση που λειτουργεί υπό παρακολούθηση.Επανανοηματοδότηση της εγγύτηταςΜέσα σε αυτό το τοπίο, αναδύονται νέες μορφές αντίστασης. Η φιλία επανεφευρίσκει την έννοιά της σε χειρονομίες σιωπηλής παρουσίας. Η μη κοινοποίηση αποκτά συμβολική δύναμη. Η απουσία από τα stories μετατρέπεται σε απόδειξη εμπιστοσύνης. Η αθέατη φιλία ξαναβρίσκει τον τόνο της μέσα από το ανεπιτήδευτο.Η βαθύτερη σύνδεση προκύπτει σε στιγμές που δεν χρειάζονται ερμηνεία. Η σιωπή σημαίνει οικειότητα κι η παρουσία δεν απαιτεί επεξήγηση. Όταν οι σχέσεις αποδεσμεύονται από το βάρος της εικόνας, αποκτούν ξανά τον ρυθμό του αυθεντικού.Αυτό δεν σημαίνει επιστροφή σε προ-ψηφιακές ιδεαλιστικές σχέσεις. Σημαίνει διαμόρφωση ενός νέου είδους φιλίας: λιγότερο ορατής, αλλά πιο πυκνής. Μιας φιλίας που λειτουργεί χωρίς την ανάγκη μάρκετινγκ. Μιας σχέσης που δεν αποδεικνύεται, αλλά βιώνεται.Η ψηφιακή εποχή επαναπροσδιορίζει τις ανθρώπινες σχέσεις χωρίς να καταργεί την ουσία τους. Η φιλία συνεχίζει να αποτελεί σημείο αναφοράς για την αναγνώριση, την ασφάλεια και την εξέλιξη, ακόμα και όταν εκφράζεται μέσα από νέες φόρμες.Η παρατήρηση αυτών των μετασχηματισμών, δημιουργεί τον χώρο για μεγαλύτερη κατανόηση του τρόπου με τον οποίο οι άνθρωποι προσαρμόζουν τα πιο διαχρονικά τους συναισθήματα σε σύγχρονες συνθήκες. Η φιλία δεν χάνει το νόημά της επειδή μετακινείται· απλώς αποκτά νέες μορφές έκφρασης, άλλοτε λειτουργικές, άλλοτε αμφιλεγόμενες.Μια κοινωνία που παρατηρεί με ειλικρίνεια τις συναισθηματικές της δομές μπορεί να τις αναδιαμορφώσει με τρόπους πιο συμβατούς με την ουσιαστική εγγύτητα. Η φιλία, ακόμη και μέσα στο πιο εμπορευματοποιημένο της περίβλημα, διατηρεί τον σπόρο του αυθεντικού.Πηγές:

• Bourdieu, Pierre (1986). The Forms of Capital. Στην ανάλυσή του για το κοινωνικό και πολιτισμικό κεφάλαιο, ο Bourdieu προσφέρει τα εργαλεία για να κατανοηθεί πώς οι κοινωνικές σχέσεις αποκτούν στρατηγική λειτουργία.
• Goffman, Erving (1959). The Presentation of Self in Everyday Life. Θεμελιώδης για την κατανόηση της επιτελεστικότητας των κοινωνικών ρόλων, ιδιαίτερα στο πλαίσιο των κοινωνικών μέσων.
• Illouz, Eva (2007). Cold Intimacies: The Making of Emotional Capitalism. Εξετάζει πώς το συναίσθημα και οι σχέσεις διαμορφώνονται από τη λογική της αγοράς.
• Turkle, Sherry (2011). Alone Together: Why We Expect More from Technology and Less from Each Other. Εστιάζει στη μοναξιά που προκαλεί η ψηφιακή υπερεπαφή.
• Senett, Richard (1977). The Fall of Public Man. Αναδεικνύει πώς η ιδιωτική ζωή μετατοπίζεται προς τη δημόσια σκηνή, απώλεια που επανέρχεται με νέο πρόσωπο στην ψηφιακή εποχή.
• Zuboff, Shoshana (2019). The Age of Surveillance Capitalism. Για την κατανόηση των μηχανισμών παρακολούθησης που ενσωματώνονται σε διαπροσωπικές σχέσεις.

πηγή: enallaktikidrasi.com