Health Rodos: Το perfection burnout —η εξάντληση που προκαλεί η προσπάθεια για συνεχή τελειότητα—εμφανίζεται και στους πιο συγκροτημένους, σκεπτόμενους ανθρώπους. Εκείνους που γνωρίζουν πως το Instagram είναι σκηνοθεσία και το LinkedIn επαγγελματική επιτέλεση. Κι όμως, κι αυτοί ακόμα οι άνθρωποι, βιώνουν μια σταδιακή φθορά, ένα αίσθημα ότι υστερούν, ότι δεν αρκούν, ότι δεν ανήκουν.Ένα έξυπνο μυαλό μπορεί να καταλάβει ότι η φωτογραφία στο LinkedIn είναι σκηνοθετημένη, αλλά το σώμα του δεν παύει να νιώθει ανεπαρκές όταν βλέπει πέντε τέτοιες φωτογραφίες τη μέρα.AdvertismentΤο πρόβλημα εδώ βρίσκεται στην επανάληψη της πληροφορίας. Η συνεχής έκθεση μετατρέπει την επιτυχία του άλλου σε δική μας μέτρηση. Ακόμα και όταν ξέρεις πως όλα είναι επιμελημένα, ο τρόπος που το βιώνεις δεν φιλτράρεται από τη λογική. Το σώμα αντιδρά προτού η σκέψη προλάβει να διορθώσει.Γιατί η κατανόηση δεν αρκείΗ πεποίθηση ότι η κατανόηση ενός φαινομένου αρκεί για να προστατεύσει κάποιον από την επίδρασή του είναι διάχυτη, ιδιαίτερα μεταξύ ανθρώπων που έχουν συνηθίσει να στηρίζονται στη σκέψη τους. Ωστόσο, η επίδραση των social media δεν περιορίζεται στο γνωστικό επίπεδο. Ένα άτομο μπορεί να κατανοεί ότι οι εικόνες επαγγελματικής επιτυχίας που προβάλλονται είναι κατασκευασμένες και υπερβολικές, αλλά να συνεχίζει να αισθάνεται ανεπαρκές όταν τις βλέπει. Αυτό συμβαίνει γιατί η γνώση δεν αρκεί για να αφοπλίσει τη συναισθηματική επίδραση, καθώς τα social media δεν λειτουργούν μόνο σε επίπεδο σκέψης, αλλά διεισδύουν στο θυμικό, στο νευρικό σύστημα και στον μηχανισμό επιβράβευσης.Συναισθηματική ευαλωτότητα ως ρήγμα μέσα στην επίγνωσηΗ ψυχική ανθεκτικότητα είναι μια δυναμική κατάσταση που μεταβάλλεται ανάλογα με το πλαίσιο, την ενέργεια ή τη φάση ζωής. Άνθρωποι με υψηλό επίπεδο αυτοπαρατήρησης και σταθερής προσωπικότητας μπορεί, σε περιόδους κόπωσης ή συναισθηματικής φόρτισης, να βιώσουν στιγμές αμφιβολίας ή αδυναμίας. Το γεγονός ότι αντιλαμβάνονται τη μεταβολή αυτή δεν σημαίνει ότι μπορούν και να την αποτρέψουν. Αντίθετα, πολλές φορές η επίγνωση συνοδεύεται από ενοχή ή απογοήτευση, καθώς δεν αναμένουν από τον εαυτό τους να επηρεάζεται τόσο έντονα από εξωτερικά ερεθίσματα.AdvertismentΤο σύνδρομο του κρυφού ιδεαλιστήΗ εσωτερίκευση της ανάγκης να λειτουργεί κανείς με συνέπεια και αποτελεσματικότητα σε όλα τα επίπεδα της ζωής οδηγεί συχνά στην υιοθέτηση ενός ιδανικού εαυτού που δεν εμφανίζει δυσκολίες, αμφιβολίες ή διακυμάνσεις. Σε αυτό το πλαίσιο, τα social media ενισχύουν τη φαντασιακή εικόνα της σταθερής προόδου και της αβίαστης επίτευξης. Η επαφή με αυτή την εικόνα δεν προκαλεί μόνο θαυμασμό ή αμφιβολία. Ενισχύει κυρίως ένα αίσθημα προσωπικής ασυνέπειας. Το ερώτημα δεν είναι αν αυτό που βλέπεις είναι αληθινό αλλά γιατί, ενώ γνωρίζεις ότι δεν είναι, συνεχίζεις να αισθάνεσαι μειονεκτικά απέναντί του.Μηχανισμοί ανασφάλειας και το φαινόμενο της κοινωνικής εξάντλησηςΗ συνεχής έκθεση σε επιλεγμένες εικόνες και αφηγήσεις δημιουργεί ένα περιβάλλον γνωστικής και συναισθηματικής κόπωσης. Το σύστημα σύγκρισης ενεργοποιείται σε κάθε κύλιση της οθόνης, και σταδιακά, ακόμη και η απλή παρακολούθηση αποκτά χαρακτήρα αξιολόγησης του εαυτού. Ο ψυχίατρος Elias Aboujaoude αναφέρεται στο φαινόμενο της ψηφιακής τελειότητας ως ένα χρόνιο στρες που δεν έχει εξωτερικά συμπτώματα αλλά επηρεάζει τον τρόπο που κάποιος αντιλαμβάνεται τη θέση του στον κόσμο. Χωρίς να οδηγεί σε άμεση κρίση, οδηγεί σε σταδιακή υποβάθμιση της συναισθηματικής σταθερότητας.Η παγίδα της επιλεκτικής αφάνειαςΗ επιλογή να μην συμμετέχει κάποιος στην ψηφιακή προβολή δεν τον απαλλάσσει απαραίτητα από τη δυναμική της σύγκρισης. Αντιθέτως, η απόσταση από το κυρίαρχο αφήγημα μπορεί να ενισχύσει την αίσθηση απομόνωσης. Όταν κάποιος δεν βλέπει τον εαυτό του πουθενά, ακόμη και αν αυτό είναι συνειδητή του απόφαση, ενδέχεται να βιώσει την απουσία ως ένδειξη αδυναμίας ή ασημαντότητας. Η σιωπή, μερικές φορές, γίνεται αφορμή για εσωτερικό διάλογο που ενισχύει την αμφισβήτηση.Η κούραση της διαρκούς αυτεπίγνωσηςΗ διαχείριση της έκθεσης και των επιπτώσεών της απαιτεί διαρκή νοητική και συναισθηματική επεξεργασία. Όσοι έχουν την τάση να παρατηρούν τον εαυτό τους ενδελεχώς, βρίσκονται συχνά σε μια κατάσταση συνεχούς ελέγχου των αντιδράσεών τους. Αναρωτιούνται, αξιολογούν, επανεξετάζουν. Η αυτογνωσία, ενώ αποτελεί πολύτιμο εργαλείο, μπορεί σε αυτό το πλαίσιο να λειτουργήσει και ως επιβάρυνση. Σε περιβάλλοντα έντονης πληροφορίας και επιφανειακής αλληλεπίδρασης, η εσωτερική πολυπλοκότητα κουράζει περισσότερο απ’ όσο βοηθά.Η ψυχολογική φθορά που προκαλεί η πίεση για συνεχή τελειότητα δεν είναι αποκλειστικό προνόμιο των αφελών ή των υπερφιλόδοξων. Επηρεάζει εξίσου —ίσως και περισσότερο— εκείνους που διαθέτουν κριτική ικανότητα και αυτογνωσία, καθώς η γνώση δεν ακυρώνει την ευαλωτότητα. Αντίθετα, την καθιστά πιο ορατή. Όσο περισσότερο εκτεθειμένος είναι κανείς σε αφηγήσεις επιτυχίας, τόσο πιο εύκολα χάνει την αίσθηση του δικού του ρυθμού. Η αποκατάσταση της εσωτερικής ισορροπίας μπορεί όμως να επιτευχθεί, μέσα από την ενεργή απόφαση να μην ταυτίζεται ο εαυτός με ό,τι εμφανίζεται εκεί.Ενδεικτική βιβλιογραφία

• Brown, B. (2010). The Gifts of Imperfection. Hazelden.
• Aboujaoude, E. (2011). Virtually You: The Dangerous Powers of the E-Personality. W. W. Norton & Company.
• Neff, K. (2011). Self-Compassion: The Proven Power of Being Kind to Yourself. HarperCollins.

πηγή: enallaktikidrasi.com