Health Rodos: Όλοι το έχουμε βιώσει. Μια κουβέντα που “σε ανάβει”, μια συμπεριφορά που δεν αντέχεις, ένα βλέμμα που εκλαμβάνεις ως πρόκληση. Ο θυμός και ο εκνευρισμός φαίνονται σαν αντίδραση στον άλλον, όμως στην ουσία αποτελούν μια κραυγή του εσωτερικού μας κόσμου. Είναι μηνύματα, και μάλιστα από τα πιο καθαρά. Ο θυμός δεν αποτελεί ένδειξη ανεπάρκειας. Είναι ανθρώπινη εμπειρία που ζητά κατανόηση. Η παρουσία μας στην εμπειρία αυτή, με ανοιχτή επίγνωση, μας βοηθά να αντιληφθούμε τι ακριβώς πυροδοτεί τη συναισθηματική αντίδραση.Η ψυχολογία αναγνωρίζει εδώ τον μηχανισμό της προβολής. Αποδίδουμε στους άλλους χαρακτηριστικά ή προθέσεις που ασυνείδητα αρνούμαστε στον εαυτό μας. Ο Carl Jung έλεγε πως «ό,τι μας ενοχλεί έντονα στους άλλους, μπορεί να είναι αυτό που αρνούμαστε να δούμε μέσα μας». Το εξωτερικό ερέθισμα είναι μόνο ο καθρέφτης. Η ενόχληση είναι δική μας. Και πολλές φορές, η ίδια η ένταση της ενόχλησης είναι ένα πολύτιμο στοιχείο. Όσο πιο υπερβολική, τόσο πιο πιθανό να μην αφορά πραγματικά τον άλλον.AdvertismentΗ παγίδα της ευθύνης του άλλουΕίναι εύκολο να ρίξουμε την ευθύνη στους άλλους. “Με τρελαίνει γιατί είναι αγενής”, “με κάνει έξαλλο γιατί με μειώνει”, “δεν αντέχω την ανευθυνότητά του”. Και όμως, αυτό που μας θυμώνει υπερβολικά, αποκαλύπτει κάτι βαθύτερο – ή κρύβουμε μέσα μας την ίδια τάση και την απορρίπτουμε, ή ενεργοποιεί μια πληγή που προϋπήρχε.Η ενοχλητική συμπεριφορά του άλλου είναι απλώς το έναυσμα. Η αντίδρασή μας είναι ο φακός. Κι εκεί, ξεδιπλώνεται το προσωπικό μας υλικό – αξίες, τραύματα, προσδοκίες, ανεκπλήρωτες ανάγκες. Αυτό δεν σημαίνει ότι οι άλλοι είναι αθώοι πάντα — σημαίνει όμως ότι η ένταση της δικής μας αντίδρασης λέει κάτι για εμάς.Η προβολή, όπως περιγράφεται και από τη Melanie Klein, είναι ένας τρόπος με τον οποίο αποσχίζουμε πτυχές του εαυτού και τις αποδίδουμε έξω, ώστε να μπορούμε να τις διαχειριστούμε χωρίς ενοχή. Αυτό μπορεί να μας προστατεύει προσωρινά, αλλά τελικά περιορίζει τη δυνατότητα αυτογνωσίας. Η σκιά παραμένει ενεργή, απλώς μεταμφιεσμένη σε θυμό.AdvertismentΗ πρόκληση της επίγνωσης μέσα από τον θυμόΗ επίγνωση δεν έρχεται όταν εξαφανίζεται ο θυμός, αλλά όταν τον βλέπουμε χωρίς να τον κρίνουμε. Το πρώτο βήμα είναι να κάνεις παύση και να ρωτήσεις: Τι μου συμβαίνει τώρα; Τι ενεργοποιείται μέσα μου;Ο Daniel Goleman, μέσα από τη θεωρία της συναισθηματικής νοημοσύνης, μας υπενθυμίζει πως η ικανότητα να αναγνωρίζουμε και να διαχειριζόμαστε τα συναισθήματά μας είναι βασικός δείκτης ψυχικής ωριμότητας. Αυτό δε σημαίνει να μην αισθανόμαστε, αλλά να μάθουμε να διαβάζουμε τα συναισθήματά μας ως πληροφορίες. Ο θυμός λοιπόν είναι ένα εργαλείο — εφόσον δεν μας καταπίνει.Υπάρχουν τεχνικές επίγνωσης που μας βοηθούν να σταθούμε δίπλα στον θυμό αντί να ταυτιστούμε με αυτόν. Η βαθιά αναπνοή, η καταγραφή σκέψεων και η παρατήρηση του σώματος είναι μερικά από τα εργαλεία που χρησιμοποιούνται στη θεραπεία. Το σώμα ειδικά, συχνά ξέρει πριν από το μυαλό. Η ένταση στους ώμους, το σφίξιμο στο στομάχι, το τρέμουλο στα χέρια είναι όλα μηνύματα. Αν τα ακούσουμε χωρίς πανικό, μας καθοδηγούν.Η ανατροπή: Η κρίση ως καθοδήγησηΌταν καταφέρεις να σταθείς λίγο πιο πίσω από τον θυμό σου, να μην τον αρνηθείς ούτε να τον αφήσεις να σε παρασύρει, τότε αρχίζει η μεταμόρφωση. Ο εκνευρισμός λειτουργεί σαν πνευματικό GPS — σου δείχνει πού έχεις κόμπους, πού χρειάζεται φροντίδα, πού έχεις παραμελήσει την εσωτερική εργασία.Στη θεραπεία, αυτή η διεργασία ονομάζεται συχνά “αντιστροφή του βλέμματος”. Αντί να εξετάζεις τι φταίει στον άλλον, διερευνάς ποιο κομμάτι μέσα σου ζητάει ακρόαση. Και μέσα από αυτό, η ίδια η κρίση μετατρέπεται σε εργαλείο αυτογνωσίας.Ο Thich Nhat Hanh πρότεινε να αντιμετωπίζουμε τον θυμό μας σαν ένα παιδί που κλαίει. Δεν πρέπει να το μαλώσουμε, ούτε να το αγνοήσουμε, αλλά να το κρατήσουμε και να το ακούσουμε. «Ο θυμός», έγραφε, «είναι σαν ένα μωρό. Αν του φερθείς με αγάπη, θα ηρεμήσει και θα σου πει τι έχει».Και σε ένα βαθύτερο επίπεδο, η διαχείριση του θυμού γίνεται πράξη αυτοφροντίδας. Γιατί κάθε φορά που διαχειρίζεσαι τον εκνευρισμό σου με επίγνωση, μαθαίνεις να σέβεσαι τον εαυτό σου, όχι γιατί τον υπερασπίζεσαι, αλλά γιατί τον κατανοείς.Από την ενόχληση στην κατανόησηΚάθε φορά που ενοχλείσαι, έχεις μπροστά σου μια επιλογή. Να αντιδράσεις ή να στραφείς προς τα μέσα, να αμυνθείς ή να εξερευνήσεις. Η πρώτη επιλογή είναι εύκολη και γνώριμη. Η δεύτερη είναι αυτή που οδηγεί στην αυτογνωσία.Αυτό δεν σημαίνει ανοχή σε κακοποιητικές συμπεριφορές ή άρνηση του θυμού. Σημαίνει ότι αναλαμβάνεις την ευθύνη για το τι σου δείχνει η κάθε ενόχληση. Και σταδιακά, εκπαιδεύεσαι να βλέπεις τα ερεθίσματα όχι ως επιθέσεις, αλλά ως καθοδηγητικά σήματα. Αυτός είναι ο μετασχηματισμός. Η μετατροπή της ενόχλησης σε εργαλείο αποκατάστασης του εαυτού.Και τότε, οι σχέσεις αλλάζουν. Δεν θυμώνεις λιγότερο αλλά πιο καθαρά, δεν καταπιέζεις αλλά επιλέγεις. Έτσι κάθε εκνευρισμός γίνεται ευκαιρία επιστροφής σε σένα.Ο θυμός είναι πυξίδαΟ θυμός, όταν ιδωθεί με επίγνωση, δεν είναι δείκτης προβλήματος αλλά ένδειξη κατεύθυνσης. Όπου θυμώνεις, εκεί υπάρχει κάτι που σε αφορά. Εκεί κρύβεται μια ανάγκη, μια πληγή ή μια πτυχή σου που ζητά να ενσωματωθεί. Ο θυμός είναι σαν πυξίδα που δείχνει την κατεύθυνση για εξερεύνηση, για επαναπροσδιορισμό, για κατανόηση του εαυτού σου.Κάθε φορά που κάτι εκρήγνυται μέσα σου, αντί να το αντιμετωπίσεις ως πρόβλημα, μπορείς να το δεις σαν πρόσκληση. Μια πρόσκληση να σκάψεις πιο βαθιά, να βρεις τι σε πονά, τι ελπίζεις, τι χρειάζεσαι. Και καθώς ξεδιπλώνεται αυτό το ταξίδι, ο θυμός παύει να είναι ένα εμπόδιο και γίνεται ένα μεταβατικό πέρασμα, ένα σημείο που ενώνει το “παλιό” που δεν σε εκφράζει πια, με το “νέο” που γεννιέται μέσα από τη συνειδητότητα.Η βαθύτερη σοφία αυτού του συναισθήματος βρίσκεται στην προτροπή : “Κοίτα ξανά. Μην κοιτάς έξω. Κοίτα μέσα σου.” Και τότε, το εκνευριστικό πρόσωπο, το ενοχλητικό σχόλιο, το απρόβλεπτο γεγονός, μεταμορφώνονται από αφορμές κρίσης σε ευκαιρίες κατανόησης.Ό,τι σε εκνευρίζει, σε καθοδηγεί. Όχι γιατί ο άλλος έχει πάντα δίκιο. Αλλά γιατί μέσα από την αντίδρασή σου, βλέπεις πιο καθαρά τον εαυτό σου. Και ίσως, μέσα από αυτή τη διαύγεια, κάνεις ένα βήμα προς την ελευθερία. Μια ελευθερία που δεν έρχεται με την απουσία συναισθημάτων, αλλά με τη δυνατότητα να τα μετατρέπεις σε εργαλεία μεταμόρφωσης.Πηγές:
- Jung, C. G. (1959). Aion: Researches into the Phenomenology of the Self. Princeton University Press.
- Goleman, D. (1995). Emotional Intelligence. Bantam Books.
- Hanh, T. N. (2001). Anger: Wisdom for Cooling the Flames. Riverhead Books.
- Klein, M. (1946). Notes on Some Schizoid Mechanisms. International Journal of Psychoanalysis.
- Cashman, K. (2008). Leadership from the Inside Out. Berrett-Koehler.
- Siegel, D. J. (2010). The Mindful Therapist. W. W. Norton & Company.
πηγή: enallaktikidrasi.com
