Health Rodos: Ένα από τα πιο ισχυρά αλλά παρεξηγημένα εργαλεία επιτυχίας είναι η ατέλεια. Δε μιλάμε για αποτυχία ή πρόχειρη προσέγγιση, αλλά για ενσυνείδητη στρατηγική. Μια τακτική που αποδέχεται τη μεταβλητότητα, σέβεται την αβεβαιότητα και αξιοποιεί την επαναληπτικότητα. Η ιδέα πως η «σχεδόν σωστή» απόφαση, τεχνική ή μέθοδος μπορεί να είναι πιο αποδοτική από την «απολύτως σωστή», φαίνεται παράλογη. Κι όμως, αποδεικνύεται αποτελεσματικότερη σε περιβάλλοντα που εξελίσσονται γρήγορα, υπό ασύμμετρες συνθήκες πληροφόρησης ή σε πολύπλοκα προβλήματα χωρίς μία ενιαία λύση.Γιατί όμως οι ατελείς μέθοδοι, όχι μόνο επιβιώνουν αλλά κυριαρχούν – από την τεχνολογία και την επιστήμη μέχρι τη διαχείριση ομάδων, τη λήψη αποφάσεων, τον σχεδιασμό πολιτικής, την εκπαιδευτική διαδικασία και την ανθρώπινη δημιουργικότητα;AdvertismentΗ τέλεια θεωρία και η ακαμψία της πράξηςΣτη θεωρία, κάθε σύστημα μπορεί να βελτιστοποιηθεί. Στην πράξη, αυτή η βελτιστοποίηση έχει κόστος. Χρόνος, ευελιξία, προσαρμοστικότητα, όλα θυσιάζονται για την ψευδαίσθηση τελειότητας. Ο Nassim Nicholas Taleb, στο έργο του Antifragile, υπογραμμίζει πως η ζωή δεν λειτουργεί με στατιστική ακρίβεια. Αντιθέτως, ενθαρρύνει τις μεθόδους που αντέχουν το αναπάντεχο.Το ίδιο βλέπουμε στην πολιτική, τη στρατηγική, την οικονομία. Εκεί όπου οι «ιδανικές» προβλέψεις βασίζονται σε στατικά μοντέλα, η πραγματικότητα επεμβαίνει, επιβάλλοντας μεταβλητές που δεν είχαν προβλεφθεί. Η τέλεια μέθοδος είναι συχνά η πιο ευάλωτη.Η αποδοχή του προσεγγιστικού στη μαθηματική σκέψηΣτην επιστήμη και ειδικά στα μαθηματικά, υπάρχουν έννοιες όπως οι αριθμητικές προσεγγίσεις, οι αλγόριθμοι κατά προσέγγιση (approximation algorithms) και τα όρια. Αυτά τα εργαλεία δεν είναι ακριβή, είναι σχεδόν σωστά. Και όμως, χρησιμοποιούνται για την επίλυση προβλημάτων που δεν μπορούν να λυθούν ακριβώς ή που η ακριβής λύση είναι πρακτικά αδύνατη.AdvertismentΤο ίδιο συμβαίνει στην οικονομική θεωρία με τα μοντέλα που χρησιμοποιούν παραδοχές, ή στην αστρονομία όπου οι παρατηρήσεις υπόκεινται σε περιθώρια σφάλματος. Η επιστήμη στην πιο εξελιγμένη της μορφή, είναι μια μεθοδική τέχνη του «σχεδόν». Αυτό δίνει στα συμπεράσματά της ευελιξία και γι’ αυτό και επιβιώνουν.Ο κανόνας του 70% και η στρατηγική λήψης απόφασηςΣτρατιωτικές και επιχειρηματικές εφαρμογές αναγνωρίζουν ότι η υπερβολική καθυστέρηση για τη συλλογή δεδομένων οδηγεί σε αδράνεια. Ο κανόνας του 70% προτείνει πως όταν έχουμε αρκετή πληροφορία για να βασίσουμε μια απόφαση, ακόμη και αν αυτή είναι ατελής, πρέπει να προχωρήσουμε. Η διαδικασία της συνεχούς αναπροσαρμογής είναι πιο σημαντική από την αρχική ακρίβεια.Ο Jeff Bezos κάνει διαχωρισμό ανάμεσα σε αποφάσεις τύπου 1 (μη αναστρέψιμες, κρίσιμες) και τύπου 2 (αναστρέψιμες, καθημερινές). Οι περισσότερες ανήκουν στο δεύτερο είδος και επιτρέπουν εμπειρική προσέγγιση. Η μέθοδος του σχεδόν σωστού ευνοεί την ταχύτητα και την ανάληψη ελεγχόμενου ρίσκου.Το “σχεδόν σωστό” στην εκπαίδευση και τη γνώσηΟι πιο αποτελεσματικοί παιδαγωγοί δεν επιμένουν στην «απόλυτη σωστή απάντηση», αλλά διδάσκουν τις διαδικασίες, τα εργαλεία σκέψης και την κατανόηση των εννοιών. Το εκπαιδευτικό περιβάλλον που επιτρέπει λάθη οδηγεί σε βαθύτερη μάθηση. Οι μαθητές που παίρνουν ρίσκα —που απαντούν χωρίς να είναι βέβαιοι— μαθαίνουν περισσότερο.Το «σχεδόν σωστό» στην εκπαίδευση σημαίνει να δοκιμάζεις, να αποτυγχάνεις ελεγχόμενα και να βελτιώνεσαι διαρκώς. Αυτή η διαδικασία διαμορφώνει αυτόνομους στοχαστές κι όχι απλώς γνώστες έτοιμων απαντήσεων.Η δημιουργική πράξη είναι από τη φύση της ατελής. Ένα έργο τέχνης, ένα μυθιστόρημα, μια παρτιτούρα, ποτέ δεν ολοκληρώνονται «τέλεια». Ο ιδανικός δημιουργός δεν κυνηγά την τελειότητα. Κυνηγά την αυθεντικότητα, την αμεσότητα, την έκφραση. Το «σχεδόν σωστό» εδώ δεν είναι περιορισμός, είναι απελευθέρωση γιατί σου επιτρέπει να εκφράσεις, να πειραματιστείς και να δημιουργήσεις κάτι ζωντανό.Η ανθεκτικότητα ως επιλογή: Το αντι-εύθραυστο μοντέλοΟ Taleb εισάγει τον όρο “antifragile” για να περιγράψει συστήματα που όχι μόνο αντέχουν στο χάος, αλλά γίνονται καλύτερα μέσα από αυτό. Ένα τέτοιο σύστημα δεν χρειάζεται να είναι τέλειο. Χρειάζεται να έχει εφεδρείες, πλεονασμό, περιθώρια λάθους. Οι μηχανές για παράδειγμα δεν είναι σχεδιασμένες για να μην αποτυγχάνουν ποτέ — είναι σχεδιασμένες για να αποτυγχάνουν χωρίς να καταρρέουν.Αυτό ισχύει και για τις ανθρώπινες μεθόδους, εκείνες που προβλέπουν την αβεβαιότητα και επιτρέπουν μικρές αποκλίσεις χωρίς συνολική κατάρρευση. Στο management, αυτό μεταφράζεται σε αποκεντρωμένη λήψη αποφάσεων. Στη δημόσια πολιτική, σε σταδιακή εφαρμογή και ανατροφοδότηση. Στην προσωπική ανάπτυξη, σε πειραματισμό και αποδοχή της δοκιμής.Η ψυχολογική πλευρά: Πότε η τελειότητα παραλύειΗ τελειότητα συχνά λειτουργεί ως προσχηματική αναβλητικότητα. Όταν πιστεύουμε πως κάθε ενέργεια πρέπει να είναι ακριβής, καθυστερούμε την εκκίνηση. Στην ψυχολογία, αυτό οδηγεί σε γνωστική υπερφόρτωση και αναποφασιστικότητα.Ο Albert Bandura, με τη θεωρία της αυτο-αποτελεσματικότητας, εξηγεί πως η αίσθηση ότι μπορούμε να ξεκινήσουμε —έστω ατελώς— ενισχύει τη δράση και δημιουργεί θετική ανάδραση. Οι επιτυχημένοι μπορεί να μην τα κάνουν όλα σωστά, κάνουν όμως αρκετά για να κινηθούν μπροστά.Οργανισμοί και πολιτικές: Η μέθοδος της μικρής ανατροφοδότησηςΑκόμα και στη χάραξη πολιτικής, η μέθοδος του σχεδόν σωστού είναι ουσιώδης. Πιλοτικές εφαρμογές, περιορισμένες δοκιμές, ανατροφοδότηση από το πεδίο και επανασχεδιασμός: αυτός είναι ο κύκλος μάθησης που ακολουθούν οι πιο επιτυχημένοι θεσμοί και οργανισμοί.Οι startup οργανισμοί εφαρμόζουν συνεχώς A/B testing: δοκιμάζουν παραλλαγές και επιλέγουν όχι το τέλειο αλλά το καλύτερα αποδεκτό. Το ίδιο ισχύει στην εκπαίδευση, όπου διδασκαλίες αναπροσαρμόζονται σε πραγματικό χρόνο.Η επιτυχία είναι τελικά επαναληπτικά ατελήςΟι μεθοδικές προσπάθειες που κερδίζουν χρόνο, γνώση και βάθος, ξεκινούν συχνά ως πρόχειρες δοκιμές. Εξελίσσονται, μετασχηματίζονται και ωριμάζουν καθώς εκτίθενται στην πραγματικότητα. Η τελειότητα μπορεί να είναι στόχος, δεν είναι όμως προϋπόθεση.Η μέθοδος του σχεδόν σωστού δεν υποστηρίζει την προχειρότητα. Αντιθέτως, απαιτεί παρατήρηση, ταχύτητα, αναστοχασμό και επιδεξιότητα. Είναι μια εναλλακτική θεώρηση της έννοιας «επαγγελματισμός», ως δυναμική ευελιξία.Πηγές
- Nassim Nicholas Taleb, Antifragile (2012)
- Malcolm Gladwell, Blink (2005)
- Jeff Bezos, Amazon Shareholder .ters
- Vilfredo Pareto, Cours d’économie politique (1896)
- Eric Ries, The Lean Startup (2011)
- Albert Bandura, Self-Efficacy: The Exercise of Control (1997)
- Amy Edmondson, The Right Kind of Wrong (2023)
- Harvard Business Review, MIT Sloan Management Review (επιλεγμένα άρθρα)
πηγή: enallaktikidrasi.com
