Health Rodos: Η σημασία του ύπνου στην υγεία είναι από καιρό τεκμηριωμένη, ωστόσο η νεότερη επιστημονική έρευνα αναδεικνύει με μεγαλύτερη ακρίβεια τη σχέση μεταξύ ποιοτικού ύπνου και καρδιαγγειακής λειτουργίας. Μία νέα μελέτη από το Πανεπιστήμιο της Ουψάλα στη Σουηδία, δημοσιευμένη στο περιοδικό Biomarker Research, αποκαλύπτει ότι ακόμη και μόλις τρεις νύχτες περιορισμένου ύπνου μπορούν να προκαλέσουν μεταβολές σε βιοδείκτες που σχετίζονται με τον καρδιαγγειακό κίνδυνο. Το εύρημα είναι αποκαλυπτικό, κυρίως επειδή εστιάζει στις άμεσες συνέπειες του κακού ύπνου σε υγιείς νεαρούς άνδρες, θέτοντας υπό αμφισβήτηση την ιδέα ότι η «αντοχή» στον ύπνο είναι αβλαβής.Σχεδιασμός και αποτελέσματα της μελέτηςΗ ερευνητική ομάδα παρακολούθησε 16 υγιείς άνδρες ηλικίας 18 έως 25 ετών, σε δύο πειραματικές φάσεις: αρχικά με πλήρη ύπνο (8,5 ώρες για τρία βράδια) και στη συνέχεια με περιορισμένο ύπνο (4,25 ώρες για τον ίδιο αριθμό νυχτών). Καθ’ όλη τη διάρκεια, διασφαλίστηκε ομοιογένεια στις συνθήκες: διατροφή, δραστηριότητα και ρουτίνα ήταν σταθερές. Δείγματα αίματος ελήφθησαν πριν και μετά την περίοδο ύπνου, και μετά από έντονη φυσική άσκηση.AdvertismentΤα αποτελέσματα ανέδειξαν ρυθμιστικές αλλαγές σε περίπου 90 πρωτεΐνες που σχετίζονται με φλεγμονώδεις διεργασίες, μεταβολισμό και ενδοθηλιακή λειτουργία. Ειδικότερα:
- Η IL-27 και η Galectin-9 αυξήθηκαν σημαντικά μετά την περίοδο περιορισμένου ύπνου,
- Εμφανίστηκαν ενδείξεις αυξημένου συστημικού στρες και μεταβολικής απορρύθμισης,
- Η άσκηση, αν και γενικά ωφέλιμη, δεν φάνηκε να αντιστρέφει πλήρως τις αλλαγές που προκαλούνται από τον κακό ύπνο.
Φλεγμονή και καρδιαγγειακός κίνδυνοςΟι φλεγμονώδεις πρωτεΐνες που επηρεάζονται από την έλλειψη ύπνου είναι κρίσιμοι μεσολαβητές στη διαδικασία της αθηροσκλήρωσης. Η IL-27, για παράδειγμα, έχει συνδεθεί με την ενεργοποίηση ανοσολογικών μονοπατιών που οδηγούν σε ενδοθηλιακή δυσλειτουργία, αυξημένη αρτηριακή πίεση και μείωση της ελαστικότητας των αγγείων. Παράλληλα, η Galectin-9 εμπλέκεται σε μηχανισμούς απόκρισης του οργανισμού στο στρες, επιδρώντας στον καρδιακό ιστό και προδιαθέτοντας για χρόνια καρδιολογικά νοσήματα.Αν και η χρόνια στέρηση ύπνου είναι γνωστό ότι αυξάνει τον κίνδυνο για υπέρταση και διαβήτη, η παρούσα μελέτη αποκαλύπτει ότι ακόμη και τρεις μόλις νύχτες ανεπαρκούς ύπνου μπορούν να πυροδοτήσουν μηχανισμούς που ευνοούν τη φλεγμονή και βιολογικές αποκλίσεις, χωρίς να απαιτείται η παρουσία προϋπάρχουσας παθολογίας.AdvertismentΆσκηση, ύπνος και παρανοήσειςΗ πεποίθηση ότι η τακτική άσκηση μπορεί να αντισταθμίσει τις επιπτώσεις του κακού ύπνου φαίνεται να διαψεύδεται. Αν και η σωματική δραστηριότητα προκάλεσε την αναμενόμενη ενεργοποίηση ωφέλιμων δεικτών, όπως η IL-6 και ο νευροτροφικός παράγοντας BDNF, τα επίπεδα τους ήταν αισθητά χαμηλότερα στις συνθήκες στέρησης ύπνου.Η αλληλεπίδραση ύπνου και άσκησης είναι πολυσύνθετη. Ο ύπνος δεν είναι απλώς χρόνος ανάπαυσης, αλλά περίοδος αναδιοργάνωσης του νευροενδοκρινικού και ανοσοποιητικού συστήματος. Όταν αυτή η λειτουργία διακόπτεται, η άσκηση δεν οδηγεί απαραίτητα σε ωφέλιμη προσαρμογή. Αντιθέτως, ενδέχεται να εντείνει τη βιολογική επιβάρυνση, ειδικά όταν συνοδεύεται από ανεπαρκή ανάκαμψη.Κοινωνικές συνέπειες και ευρύτερες διαστάσειςΣε κοινωνικό επίπεδο, το φαινόμενο είναι ανησυχητικό. Η αύξηση της χρήσης οθονών τις νυχτερινές ώρες, οι εργασιακές απαιτήσεις και το στρες δημιουργούν ένα περιβάλλον όπου ο επαρκής ύπνος θεωρείται πολυτέλεια. Έρευνα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δείχνει ότι πάνω από 35% των Ευρωπαίων αναφέρουν προβλήματα ύπνου τουλάχιστον μερικές φορές την εβδομάδα.Η μακροπρόθεσμη σημασία των ευρημάτων είναι μεγάλη. Η έγκαιρη παρέμβαση στην υγιεινή του ύπνου μπορεί να λειτουργήσει προληπτικά σε ό,τι αφορά τα καρδιαγγειακά νοσήματα.Ειδικά στους νέους, που παραδοσιακά θεωρούνται ανθεκτικοί, τέτοιες βιοχημικές αποκλίσεις είναι εξαιρετικά αποκαλυπτικές και ενισχύουν την ανάγκη για εκπαιδευτικές πολιτικές υγείας που περιλαμβάνουν την προαγωγή του ύπνου.Ο ύπνος είναι θεμέλιο της υγείας μας. Η μελέτη της Ουψάλα αποδεικνύει με σαφήνεια ότι ακόμη και βραχυχρόνια στέρηση ύπνου μπορεί να επηρεάσει δυσμενώς κρίσιμους βιοδείκτες της καρδιαγγειακής υγείας. Ο υγιής ύπνος δεν μπορεί να αντικατασταθεί ούτε από άσκηση, ούτε από διατροφή, ούτε από τεχνητά διεγερτικά.Η ανάγκη για αναγνώριση του ύπνου ως θεμελιώδους παράγοντα δημόσιας υγείας είναι επιτακτική. Πέρα από την ατομική ευθύνη, απαιτούνται πολιτικές παρεμβάσεις που θα ενσωματώνουν την υγιεινή του ύπνου στην εκπαιδευτική πολιτική, την εργασιακή νομοθεσία και την πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας. Ο ύπνος πρέπει να αντιμετωπίζεται με τον ίδιο βαθμό σοβαρότητας όπως η διατροφή και η φυσική δραστηριότητα, ιδίως σε ένα περιβάλλον όπου η χρόνια κόπωση θεωρείται κανονικότητα.Πηγές:
- Noack, L. et al. (2025). “Overlooked Trio: Sleep Duration, Sampling Time and Physical Exercise Alter Levels of Olink-Assessed Blood Biomarkers of Cardiovascular Risk”, Biomarker Research.
- The Conversation, “Just three nights of poor sleep might harm your heart”, https://theconversation.com/just-three-nights-of-poor-sleep-might-harm-your-heart-new-study-256534
- Harvard Health Publishing, “How sleep affects your heart health”
- European Commission, Eurobarometer on Sleep Disorders and Public Health (2024)
πηγή: enallaktikidrasi.com
