Health Rodos: Ο αυτισμός αποτελεί μια νευροαναπτυξιακή διαταραχή που μπορεί να διαγνωστεί από πολύ νωρίς στην ζωή ενός παιδιού, συχνά ακόμη και πριν από τα δύο έτη.
Μολονότι οι ακριβείς αιτίες δεν είναι πλήρως κατανοητές, φαίνεται ότι ένας συνδυασμός γενετικών και περιβαλλοντικών παραγόντων παίζει ρόλο στην εμφάνισή του. Οι γονείς και οι παιδίατροι είναι, συνήθως, οι πρώτοι που παρατηρούν τα «σημάδια», τα οποία μπορεί να είναι δυσδιάκριτα. Η Αλεξία Κατσούλη, νοσηλεύτρια Ψυχικής Υγείας και ψυχολόγος -εγκληματολόγος MSc, Γενική Γραμματέας ΔΣ AMΚΕ «ΕΡΕΙΣΜΑ, ΨΥΧΙΚΗ ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΨΥΧΙΑΤΡΟΔΙΚΑΣΤΙΚΗ»-Οικοτροφείο Α4«ΕΡΕΙΣΜΑ ΑΤΤΙΚΗΣ 1», αναφέρει τα συμπτώματα που θα πρέπει να ανησυχήσουν τους γονείς, καθώς και ποια δομές πρέπει να επισκεφθούν. Το Οικοτροφείο παρέχει στήριξη σε ενήλικες άνω των 18 ετών με μέτριου βαθμού διαταραχές αυτιστικού φάσματος.
«Ο αυτισμός είναι μια σοβαρή νευροαναπτυξιακή διαταραχή, στην οποία ο εγκέφαλος αναπτύσσεται και λειτουργεί με διαφορετικό τρόπο, χωρίς να έχουμε πλήρη κατανόηση των αιτίων που τον προκαλούν. Ωστόσο, η επιστημονική κοινότητα έχει αναγνωρίσει γενετικούς και γονιδιακούς παράγοντες από έναν ή και τους δύο γονείς, οι οποίοι, σε συνδυασμό με περιβαλλοντικές επιδράσεις, μπορεί να επηρεάσουν την ανάπτυξη του εγκεφάλου στην πρώιμη φάση της ζωής και να οδηγούν σε αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης αυτισμού. Οι παράγοντες αυτοί δεν είναι όλοι ξεκάθαροι, αλλά μπορεί να περιλαμβάνουν χρωμοσωμικές ανωμαλίες, τοξικές γενετικές παραλλαγές, προχωρημένη ηλικία γονέων κατά τη σύλληψη, έκθεση της μητέρας σε τοξικό περιβάλλον ή αλκοόλ, έλλειψη βιταμινών κατά την εγκυμοσύνη, λοιμώξεις κατά τη διάρκεια της κύησης, καθώς και προβλήματα του εμβρύου κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης», αναφέρει η κα. Κατσούλη.
Τα πρώτα «σημάδια»
Ο αυτισμός είναι μια μη αναστρέψιμη διαταραχή που διαρκεί δια βίου και μπορεί να παρατηρηθεί μέχρι και τα 14 μήνες, αν και η επίσημη διάγνωση ενδέχεται να γίνει αργότερα.
«Συνήθως, οι γονείς και ο παιδίατρος είναι αυτοί που εντοπίζουν τα πρώτα “σημάδια” – έλλειψη ανταπόκρισης σε ερεθίσματα, απουσία ή περιορισμός βλεμματικής επαφής, καθυστέρηση στην ομιλία, μη ύπαρξη απαντητικού χαμόγελου, έλλειψη ενδιαφέροντος για άλλα παιδιά, ασυνήθιστη προσκόλληση σε λεπτομέρειες παιχνιδιού, έντονη προσήλωση σε ρουτίνες, επαναλαμβανόμενες στερεοτυπικές κινήσεις (όπως το φτερούγισμα των χεριών). Καθώς μεγαλώνουν, παρατηρείται μειωμένη κοινωνική αλληλεπίδραση σε σύγκριση με άλλα παιδιά, διαφορετικός τρόπος επικοινωνίας, καθώς και αυξημένη ποικιλία στην επεξεργασία και ανταπόκριση σε αισθητηριακά ερεθίσματα. Πολλές φορές μπορεί να συνυπάρχουν νοητική υστέρηση ή ιατρικά σύνδρομα (όπως γαστρεντερικές διαταραχές) ή και άλλες αναπηρίες (όπως δυσκολίες στον συντονισμό των κινήσεων)», επισημαίνει η κ. Κατσούλη.
Τι είναι το «αυτιστικό φάσμα»
Πολλά άτομα με αυτισμό παρουσιάζουν ποικιλία στα συμπτώματά τους, με ορισμένες περιπτώσεις να είναι πιο σοβαρές και άλλες πιο ήπιες, ενώ μερικοί μπορεί να διαθέτουν εξαιρετικές ικανότητες, γεγονός που οδήγησε στη χρήση του όρου «αυτιστικό φάσμα». Αυτό αξιολογείται ανάλογα με την δυσκολία στην λεκτική και μη λεκτική επικοινωνία, την κοινωνική αλληλεπίδραση και τη λειτουργικότητα του ατόμου, εξηγεί η Αλεξία Κατσούλη. «Αυτό σημαίνει ότι οι δεξιότητες στην καθημερινή ζωή, η ρύθμιση συναισθημάτων και συμπεριφοράς μπορεί να διαφέρουν από άτομο σε άτομο, με ορισμένα άτομα να δείχνουν μοναδικές “ξεχωριστές” ικανότητες, ενώ άλλοι ενδέχεται να χρειάζονται μόνιμη υποστήριξη λόγω σοβαρών αναπηριών ή περιορισμένης ικανότητας επικοινωνίας, που μπορεί ακόμα να περιλαμβάνει διεγερτική ή αυτοκαταστροφική συμπεριφορά».
Πώς γίνεται η διάγνωση του αυτισμού
Η διάγνωση του αυτισμού πραγματοποιείται από παιδοψυχιάτρους, παιδίατρους-αναπτυξιολόγους, παιδονευρολόγους, αλλά και ψυχιάτρους σε περιπτώσεις ατόμων άνω των 18 ετών. Η διάγνωση αυτή γίνεται σε Κοινοτικά Κέντρα Ψυχικής Υγείας Παιδιών και Εφήβων (Ιατροπαιδαγωγικά), σε Ειδικές Μονάδες Αυτισμού Παιδοψυχιατρικής ή Ψυχιατρικής Κλινικής σε νοσοκομεία, σε Ιατρεία Αναπτυξιακής Παιδιατρικής στα Παιδιατρικά και Γενικά Νοσοκομεία ή σε ιδιωτικά Κέντρα Ειδικών Θεραπειών.
Η κ. Κατσούλη σημειώνει ότι δεν υπάρχει κάποιο καθιερωμένο διαγνωστικό εργαλείο για τον αυτισμό ούτε θεραπεία για την εξάλειψή του, αλλά υπάρχουν διάφορες δοκιμασίες αξιολόγησης μέσω παρατήρησης ή συνέντευξης (όπως το ADOS-2, CARS) που μπορούν να υποδείξουν πιθανά κρούσματα αυτισμού. «Ειδικά, είναι χρήσιμο να εντοπίζονται οι δυσκολίες του παιδιού και να εκτιμάται η συνολική του εικόνα στο νηπιαγωγείο, το σπίτι ή το σχολείο. Οι πρώιμες διαγνώσεις, οι έγκαιρες παρεμβάσεις και η συνεχής εξατομικευμένη ποιότητα φροντίδας για αυτά τα άτομα μέσω ειδικών παιδαγωγικών θεραπευτικών προγραμμάτων, καθώς και με τις κατάλληλες εκπαιδευτικές, εργοθεραπευτικές και ψυχοκοινωνικές προσεγγίσεις μπορούν να βελτιώσουν τις δεξιότητες και την λειτουργικότητα τους, οδηγώντας τους προς μια όσο το δυνατόν μεγαλύτερη αυτονομία και αξιοπρεπή ζωή. Βέβαια, οι ανάγκες τους μεταβάλλονται σε κάθε στάδιο της ζωής, γι’ αυτό και είναι σημαντική η συνεργασία με τους γονείς για μια ομαλή μετάβαση σε εξατομικευμένο πλαίσιο».
Οι γονείς δικαιούνται θεραπείες ειδικής αγωγής (όπως λογοθεραπεία, εργοθεραπεία, συμβουλευτική για τους γονείς) οι οποίες συνταγογραφούνται ανά έτος. Τα Κέντρα Διεπιστημονικής Αξιολόγησης, Συμβουλευτικής και Υποστήριξης (ΚΕ.Δ.Α.Σ.Υ.) έχουν την αρμοδιότητα να προτείνουν τον κατάλληλο εκπαιδευτικό και εξατομικευμένο πλαίσιο στήριξης και φοίτησης (όπως παράλληλη στήριξη ή φοίτηση σε Τμήμα Ένταξης). Επιπλέον, οι Κοινωνικές Υπηρεσίες των Δήμων ή Δημόσιων Νοσοκομείων συνεργάζονται με υγειονομικές περιφέρειες για να συνδέουν οικογένειες με κρατικές δομές φιλοξενίας, όπως Κέντρα Ημέρας, Οικοτροφεία ή Ξενώνες, ειδικά σε περιπτώσεις που οι οικογένειες δεν μπορούν να στηρίξουν το παιδί τους. «Η παρουσία αυτών των κρατικών δομών είναι κρίσιμη», τονίζει η κ. Κατσούλη.
Καταλήγοντας, σημειώνει ότι οι οικογένειες και τα μέλη τους αντιμετωπίζουν καθημερινά σοβαρές προκλήσεις ενώ μεγαλώνουν ένα παιδί με αυτισμό, εν μέσω κοινωνικών, οικονομικών και εκπαιδευτικών αναγκών, με αδιάκοπη προσπάθεια και μεγάλη ψυχοσυναισθηματική πίεση. «Οι δυσκολίες που συνδέονται με τον αυτισμό συχνά παραμένουν σιωπηλές, αλλά η ζωή με τον αυτισμό δεν είναι μόνο μια δύσκολη ιστορία, είναι μια ιστορία γεμάτη δυνατότητες – αρκεί να την διαμορφώσουμε με πράξεις αποδοχής κάθε νευροδιαφορετικότητας και νευροτυπικότητας και να περιορίσουμε το στίγμα».
Δείτε επίσης:
πηγή: trelokouneli.gr