Health Rodos: Οι επιστήμονες έχουν αποκαλύψει ισχυρή σύνδεση μεταξύ ορισμένων τροφών και σημαντικά μειωμένου κινδύνου ήπιας γνωστικής έκπτωσης, μιας κατάστασης που συχνά προηγείται της άνοιας. Αυτή η ανακάλυψη δείχνει ότι καθημερινές διατροφικές επιλογές μπορεί να παίξουν σημαντικό ρόλο. Ποιες προστατεύουν την υγεία του εγκεφάλου;

Ήπια γνωστική έκπτωση: Τι αυξάνει τον κίνδυνο και τι να φάμε για να προστατευθούμε
Όταν αρχίζετε να χάνετε συχνά τα κλειδιά σας ή να δυσκολεύεστε να θυμηθείτε το όνομα ενός στενού φίλου, είναι φυσικό να αναρωτηθείτε αν αυτό είναι κομμάτι της φυσιολογικής γήρανσης ή κάτι πιο σοβαρό. Η ήπια γνωστική έκπτωση (MCI) χαρακτηρίζεται από λεπτές αλλά αισθητές αλλαγές στη μνήμη και στις ικανότητες σκέψης και είναι αρκετά συχνή στους ηλικιωμένους, επηρεάζοντας σχεδόν το ένα τρίτο των ατόμων άνω των 65 ετών.

Για πολλούς, η ήπια γνωστική έκπτωση λειτουργεί ως πρώιμος δείκτης άνοιας, συμπεριλαμβανομένης της νόσου Αλτσχάιμερ. Σε αντίθεση με την τυπική «ξεχασιά» που σχετίζεται με τη γήρανση, η ήπια γνωστική έκπτωση μπορεί να επηρεάσει την καθημερινή ζωή και ενδέχεται να εξελιχθεί σε πιο σοβαρή γνωστική έκπτωση.
Αν και προς το παρόν δεν υπάρχει θεραπεία για τη νόσο Αλτσχάιμερ ή τις σχετικές άνοιες, η έρευνα επικεντρώνεται όλο και περισσότερο σε τρόπους καθυστέρησης ή πρόληψης της γνωστικής επιδείνωσης, με τη διατροφή να αναδεικνύεται ως ιδιαίτερα ελπιδοφόρος και διαχειρίσιμος παράγοντας.

Πρόσφατες μελέτες έχουν εξετάσει πώς οι τροφές πλούσιες σε αντιοξειδωτικά και η κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να επηρεάσουν τον κίνδυνο εμφάνισης ήπιας γνωστικής έκπτωσης, προσφέροντας πληροφορίες που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε αναθεώρηση των διατροφικών προτύπων και του επιλογών του τρόπου ζωής.
Ποιοι παράγοντες αυξάνουν τον κίνδυνο γνωστικής έκπτωσης
Σύμφωνα με μελέτη του 2024 με τίτλο «Cognitive Decline in Ageing and Disease: Risk factors, Genetics and Treatments», η ίδια η γήρανση αποτελεί τον ισχυρότερο παράγοντα κινδύνου για γνωστική έκπτωση, παίζοντας καθοριστικό ρόλο στην αύξηση της εξασθένισης της μνήμης, της προσοχής και των εκτελεστικών λειτουργιών και αυξάνοντας την πιθανότητα για ήπια γνωστική έκπτωση και άνοια.

Η ανασκόπηση υπογραμμίζει επίσης ότι η νόσος Αλτσχάιμερ επιταχύνει την απώλεια νευρώνων και συνάψεων, ενώ οι συνήθειες του τρόπου ζωής, οι γενετικές προδιαθέσεις και η μακροχρόνια χρήση ναρκωτικών ουσιών επιδεινώνουν περαιτέρω τη μνήμη και τις εκτελεστικές λειτουργίες.
Άλλες πρόσφατες μελέτες επισημαίνουν αρκετούς τομείς που λειτουργούν ώς παράγοντες κινδύνου οι οποίοι σχετίζονται με ταχύτερη γνωστική έκπτωση:

• Χρόνια κατάθλιψη και κοινωνική απομόνωση: Μετα-ανάλυση (3,5 εκατ. άτομα) συνδέει την κατάθλιψη στην τρίτη ηλικία με σχεδόν διπλάσιο κίνδυνο άνοιας, με την κατάθλιψη στη μέση ηλικία στο +56%. Η ανάλυση δικτύων επιβεβαιώνει ότι η κοινωνική απομόνωση οδηγεί σε γνωστική έκπτωση μέσω της κατάθλιψης.
• Αισθητηριακές ελλείψεις και διαταραχές ύπνου: Η αθεράπευτη απώλεια ακοής παρατηρείται στα δύο τρίτα των ηλικιωμένων και συνδέεται με έως και 32% υψηλότερο κίνδυνο άνοιας—αν και τα προστατευτικά αποτελέσματα των ακουστικών βοηθημάτων παραμένουν ασαφή.
• Αγγειακές και μεταβολικές παθήσεις: Η υπέρταση προκαλεί βλάβες στο αγγειακό σύστημα, εγκεφαλικά επεισόδια, λευκή ουσία και αυξάνει τον κίνδυνο άνοιας κατά σχεδόν 60%, ενώ σχετίζεται με χαμηλότερη λεκτική ευχέρεια και μνήμη. Ο διαβήτης, η παχυσαρκία και η υψηλή χοληστερίνη επίσης αποτελούν ισχυρούς προγνωστικούς δείκτες.
• Έκθεση σε ατμοσφαιρική ρύπανση: Τόσο η βραχυχρόνια (π.χ. καύση κεριών) όσο και η μακροχρόνια έκθεση σε PM₂.₅/NO₂ μειώνουν την προσοχή, τη μνήμη, τη γλωσσική ικανότητα και αυξάνουν τον κίνδυνο άνοιας.

Διατροφή και γνωστική έκπτωση: Πώς διεξήχθη η μελέτη;
Πρόκειται για μια διατομεακή μελέτη, που σημαίνει ότι εξέτασε δεδομένα από ένα συγκεκριμένο χρονικό σημείο και όχι παρακολουθώντας τους συμμετέχοντες για χρόνια. Οι ερευνητές συνέλεξαν δεδομένα από 1.084 ενήλικες ηλικίας 55 ετών και άνω που ζούσαν στην επαρχία Zhejiang της Κίνας.
Οι συμμετέχοντες απάντησαν σε ερωτήσεις σχετικά με τη διατροφή, τον τρόπο ζωής, την κατανάλωση αλκοόλ και το ιατρικό τους ιστορικό. Υποβλήθηκαν επίσης σε έλεγχο γνωστικών λειτουργιών χρησιμοποιώντας την αξιολόγηση Montreal Cognitive Assessment (MoCA), ένα ευρέως χρησιμοποιούμενο εργαλείο για την ανίχνευση ήπιας γνωστικής έκπτωσης.

Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν ένα επικυρωμένο διατροφικό ερωτηματολόγιο για να υπολογίσουν τον Σύνθετο Δείκτη Διατροφικών Αντιοξειδωτικών (CDAI) για κάθε άτομο. Ο CDAI βασίζεται σε έξι βασικά αντιοξειδωτικά: βιταμίνες A, C και E, καθώς και μαγνήσιο, ψευδάργυρο και σελήνιο. Οι συμμετέχοντες ταξινομήθηκαν σε τέσσερις ομάδες με βάση τις τιμές τους στον CDAI, από τις χαμηλότερες έως τις υψηλότερες.
Τι έδειξε η μελέτη;
Η μελέτη έδειξε ένα ξεκάθαρο μοτίβο: τα άτομα με υψηλότερες τιμές στον δείκτη αντιοξειδωτικών είχαν μικρότερες πιθανότητες να παρουσιάσουν ήπια γνωστική έκπτωση—έως και 80% χαμηλότερο κίνδυνο.

Ωστόσο, αυτά τα οφέλη μείωσης κινδύνου δεν ισχύουν για όλους. Όταν οι ερευνητές εξέτασαν πώς αλληλεπιδρούν το αλκοόλ και τα αντιοξειδωτικά, διαπίστωσαν ότι τα προστατευτικά αποτελέσματα των αντιοξειδωτικών ήταν στατιστικά σημαντικά μόνο μεταξύ ατόμων που δεν κατανάλωναν καθόλου αλκοόλ.
Με άλλα λόγια, η κατανάλωση οποιασδήποτε ποσότητας αλκοόλ φάνηκε να αναιρεί ορισμένα από τα εγκεφαλικά οφέλη μιας διατροφής πλούσιας σε αντιοξειδωτικά. Επιπλέον, τα άτομα που κατανάλωναν αλκοόλ μία έως δύο φορές την εβδομάδα είχαν υπερδιπλάσιες πιθανότητες να παρουσιάσουν ήπια γνωστική έκπτωση σε σύγκριση με όσους δεν έπιναν καθόλου.

Να σημειωθεί ότι επειδή πρόκειται για διατομεακή μελέτη, μπορεί να δείξει μόνο συσχετίσεις—όχι αιτιακή σχέση. Τα διατροφικά δεδομένα ήταν επίσης αυτοαναφερόμενα και οι άνθρωποι δεν είναι πάντα 100% ακριβείς όταν θυμούνται τι έχουν φάει. Και ενώ η μελέτη έλαβε υπόψη πολλούς παράγοντες που ενδέχεται να επηρεάζουν την υγεία του εγκεφάλου (όπως η ηλικία, η εκπαίδευση και η κατάθλιψη), δεν έλαβε υπόψη την ποσότητα ή τον τύπο αλκοόλ που καταναλώθηκε.
Πώς εφαρμόζονται αυτά στην καθημερινή ζωή;
Αυτά τα ευρήματα επιβεβαιώνουν αυτό που πολλοί διατροφολόγοι υποστηρίζουν εδώ και χρόνια: τα αντιοξειδωτικά βοηθούν στην προστασία του εγκεφάλου και το αλκοόλ—παρά τον θόρυβο γύρω από το κόκκινο κρασί—μπορεί να κάνει περισσότερο κακό παρά καλό όσον αφορά την υγεία του εγκεφάλου.
Για να προσθέσετε περισσότερα αντιοξειδωτικά στη διατροφή σας, επικεντρωθείτε στην κατανάλωση ποικιλίας πολύχρωμων, μη επεξεργασμένων τροφών και τροφών πλούσιων σε αντιοξειδωτικά. Ορισμένες εξαιρετικές επιλογές περιλαμβάνουν:

• Πράσινα φυλλώδη λαχανικά (σπανάκι, kale) για μαγνήσιο και βιταμίνη E
• Μούρα και εσπεριδοειδή για βιταμίνη C
• Καρότα, γλυκοπατάτες και χειμωνιάτικες κολοκύθες για βιταμίνη A
• Ξηρούς καρπούς και σπόρους (ειδικά ηλιόσπορους και αμύγδαλα) για βιταμίνη E και σελήνιο
• Δημητριακά ολικής άλεσης και όσπρια για μαγνήσιο και ψευδάργυρο

Αντί να καταφύγετε σε ένα ποτήρι κρασί με την ελπίδα να λάβετε αντιοξειδωτικά, προτιμήστε μια φρουτοσαλάτα ή μια χούφτα ξηρούς καρπούς. Οι τροφές παρέχουν ένα ευρύτερο μείγμα ωφέλιμων θρεπτικών συστατικών—και χωρίς τις πιθανές αρνητικές συνέπειες του αλκοόλ.
Ακόμα και μικρές διατροφικές αλλαγές μπορούν να βοηθήσουν. Δοκιμάστε να προσθέσετε ηλιόσπορο στη σαλάτα σας, να καταναλώνετε πορτοκάλια ως σνακ ή να αναμείξετε σπανάκι σε ένα smoothie. Αν ήδη καταναλώνετε κάποιες τροφές πλούσιες σε αντιοξειδωτικά, σκεφτείτε πώς μπορείτε να προσθέσετε ακόμα μεγαλύτερη ποικιλία.
Πηγές: EatingWell, MDPI, JAMA Neurology, PMC, PMC, Nature

 
ΠΗΓΗ: www.oloygeia.gr

πηγή: giatros-in.gr