Health Rodos: Είναι ένα από τα πρώτα συμπτώματα κατά τη διάγνωση της κατάθλιψης: «Απώλεια ενδιαφέροντος ή ευχαρίστησης για δραστηριότητες που απολάμβανε κανείς παλαιότερα».
Οι ψυχολόγοι ονομάζουν την επίμονη απώλεια ενδιαφέροντος ή ευχαρίστησης «ανηδονία». Είναι το αντίθετο του «ηδονισμού», της αναζήτησης της ευχαρίστησης.
Η ανηδονία είναι ένα από τα δύο βασικά χαρακτηριστικά, μαζί με την επίμονα κακή διάθεση, στη μακρά λίστα των συμπτωμάτων της κατάθλιψης. Είναι επίσης ένα από τα πιο δύσκολα να θεραπευτούν και ένας σημαντικός παράγοντας κινδύνου για την καταπολέμηση της δια βίου κατάθλιψης.
Ωστόσο, νέες έρευνες προσφέρουν αχτίδα φωτός. Οι επιστήμονες αποκαλύπτουν τις ελάχιστα κατανοητές αιτίες της ανηδονίας, ανοίγοντας τον δρόμο για νέες θεραπείες, όπως η εξερεύνηση του νοήματος της ζωής κατά τη διάρκεια της θεραπείας ή ο εντοπισμός βιοδεικτών του εγκεφάλου που προβλέπουν τα πιο αποτελεσματικά φάρμακα.
Αν και το σύμπτωμα είναι γνωστό για την επίμονη φύση του, η πραγματική συνειδητοποίηση της ανηδονίας μπορεί να οδηγήσει στη θεραπεία, σύμφωνα με τους ειδικούς, και να μειώσει τις πιθανότητες επανεμφάνισης της κατάθλιψης.
Το μυστήριο της ανηδονίας
Η ανηδονία εμφανίζεται σε ένα ευρύ φάσμα καταστάσεων υγείας, συμπεριλαμβανομένων διαταραχών χρήσης ουσιών, διαταραχών διατροφής και νευροεκφυλιστικών ασθενειών όπως το Αλτσχάιμερ και το Πάρκινσον. Εκτιμάται, επίσης, ότι ένα 35% των ατόμων με επιληψία πάσχουν από ανηδονία, καθώς και σχεδόν το 20% των ατόμων που έχουν υποστεί εγκεφαλικό επεισόδιο και το 25% των ατόμων με χρόνιο πόνο. Μεταξύ των ασθενών με κατάθλιψη, έως και το 70% πάσχει από ανηδονία.
Όλοι έχουμε μάθει να ανεχόμαστε την έλλειψη ευχαρίστησης σε ορισμένες καταστάσεις, όπως το μποτιλιάρισμα και τα ξεσπάσματα των μικρών παιδιών. Η ανηδονία είναι διαφορετική. Είναι επίμονη και είναι αποτέλεσμα δυσλειτουργίας του κυκλώματος επεξεργασίας ανταμοιβών του εγκεφάλου.
«Οι άνθρωποι πρέπει να παίρνουν την ανηδονία πολύ στα σοβαρά, επειδή μπορεί να έχει πολύ αρνητικές συνέπειες», συμπεριλαμβανομένου του αυξημένου κινδύνου αυτοκτονίας, τονίζει ο Diego Pizzagalli, PhD, ειδικός στην ανηδονία και ιδρυτικός διευθυντής του Noel Drury, MD, Institute for Translational Depression Discoveries στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, Irvine.
Η νευροαπεικόνιση έχει βελτιώσει τις γνώσεις μας σχετικά με την ανηδονία, αποκαλύπτοντας, για παράδειγμα, ότι υπάρχουν δύο κύριοι υποτύποι. Η γνώση του τύπου της ανηδονίας μπορεί να βοηθήσει στον προσδιορισμό της πιο αποτελεσματικής θεραπείας.
Για να κατανοήσουμε πώς λειτουργεί η ανηδονία, ας δούμε το εξής: οι περισσότεροι από εμάς ενθουσιαζόμαστε όταν γνωρίζουμε ότι πρόκειται να συμβεί κάτι καλό – ότι θα φάμε το αγαπημένο μας φαγητό ή θα πάμε ταξίδι. Αυτό είναι το φαινόμενο της επεξεργασίας της ανταμοιβής πριν από την πραγματοποίησή της. Όταν εμφανίζεται η «προσδοκία» της ανηδονίας, η ευχαρίστηση και ο ενθουσιασμός δεν υπάρχουν. Η καταναλωτική ανηδονία, αντίθετα, αναφέρεται στην έλλειψη ευχαρίστησης κατά τη διάρκεια δραστηριοτήτων ή ενδιαφερόντων που κάποτε ήταν ευχάριστα.
Και στις δύο περιπτώσεις, η απεικόνιση δείχνει ότι ο εγκέφαλος δεν ανταποκρίνεται πλέον σαν να περιμένει ή να βιώνει μια ανταμοιβή.
«Όταν κάποιος είναι καταθλιπτικός, συχνά σταματά να συναντάται με φίλους τόσο συχνά ή σταματά να ασχολείται με τα χόμπι που συνήθως απολαμβάνει, επειδή αυτά τα πράγματα δεν του φαίνονται πια τόσο ευχάριστα ή ενδιαφέροντα όσο παλιά», λέει η Jennifer N. Bress, PhD, ψυχολόγος στο Weill Cornell Medicine της Νέας Υόρκης, η οποία ερευνά τη δραστηριότητα του εγκεφάλου που συνδέεται με την κατάθλιψη και την ανταπόκριση στη θεραπεία.
Η έρευνα της Bress δείχνει ότι τα άτομα με ανηδονία παρουσιάζουν διαφορές «σε νευρωνικό επίπεδο», δηλαδή το σύμπτωμα συνδέεται με αλλαγές στον τρόπο με τον οποίο οι νευρώνες (εγκεφαλικά κύτταρα) επικοινωνούν χρησιμοποιώντας ηλεκτρικά και χημικά σήματα.
«Η αντιδραστικότητα του εγκεφάλου στις ανταμοιβές μειώνεται επίσης», λέει η Bress.
Ένα κλασικό πείραμα το αποδεικνύει. Πρόκειται για ένα παιχνίδι μαντεψιάς όπου οι συμμετέχοντες μπορούν να κερδίσουν 50 σεντ για κάθε σωστή απάντηση ή να χάσουν 25 σεντ αν απαντήσουν λανθασμένα.
«Οι άνθρωποι έχουν λιγότερη ηλεκτρική δραστηριότητα στον εγκέφαλό τους ως αντίδραση στο κέρδος όταν είναι καταθλιπτικοί σε σύγκριση με όταν δεν είναι», εξηγεί η Bress. Και ναι, πραγματικά δίνουν στους συμμετέχοντες 50 σεντ – ή τους αφαιρούν 25 σεντ. «Υπάρχει κάτι στο να γνωρίζεις ότι αυτό είναι πραγματικό και ότι θα κερδίσεις πραγματικά κάτι που είναι σημαντικό για να έχεις μια ισχυρή αντίδραση», προσθέτει.
Τι σημαίνει αυτό εκτός εργαστηρίου: Όταν προσπαθείς να ξεπεράσεις την ανηδονία, είναι σημαντικό οι ανταμοιβές που προσδοκάς ή βιώνεις να είναι πραγματικές – επειδή ο εγκέφαλός σου ανταποκρίνεται πιο έντονα όταν τα κέρδη είναι απτά.
Θεραπείες που βοηθούν στην ανηδονία
Μία από τις πιο αποτελεσματικές θεραπείες για την ανηδονία – είτε προληπτική είτε τελετουργική – είναι μια θεραπεία που ονομάζεται «συμπεριφορική ενεργοποίηση».
Η συμπεριφορική ενεργοποίηση ακολουθεί μια προσέγγιση βήμα προς βήμα για να βοηθήσει τους ασθενείς να επιστρέψουν στις δραστηριότητες που κάποτε απολάμβαναν. Αυτό περιλαμβάνει τον προγραμματισμό κάθε βήματος που οδηγεί στη δραστηριότητα, όπως το να αποφασίσεις ποιος θα σε συνοδεύσει και να οργανώσεις εκ των προτέρων τις μικρότερες λεπτομέρειες. Οι θεραπευτές βοηθούν τους πελάτες να ξεπεράσουν τα εμπόδια που συναντούν στην πορεία.
Έχουν κάνει, όμως, την εμφάνισή τους και νέες πιθανές θεραπευτικές προσεγγίσεις. Μία από αυτές είναι η θεραπεία «θετικής επίδρασης», όπου οι άνθρωποι προσπαθούν να επικεντρωθούν περισσότερο στα θετικά συναισθήματα με τον πρόσθετο στόχο να νιώθουν λιγότερα αρνητικά συναισθήματα. Η ιδέα είναι ότι η αύξηση των θετικών συναισθημάτων μπορεί να ενισχύσει την ευαισθησία στην ανταμοιβή, βοηθώντας τον εγκέφαλο να βγει από τους κύκλους ανηδονίας. Άλλες έρευνες υποδηλώνουν ότι οι θεραπείες που επικεντρώνονται στην ταυτότητα, τον σκοπό και τις κοινωνικές σχέσεις μπορεί να βοηθήσουν ενισχύοντας το «νόημα της ζωής» ενός ατόμου, το οποίο με τη σειρά του μπορεί να μειώσει την ανηδονία.
Αυτή είναι η θεωρία πίσω από το γιατί λειτουργούν αυτές οι θεραπείες: Με την ανηδονία, οι συνδέσεις του εγκεφάλου στην επεξεργασία των ανταμοιβών εξασθενούν όταν οι άνθρωποι αποσυνδέονται από τις συνήθεις δραστηριότητες και τα ενδιαφέροντά τους.
«Καταλήγεις σε ένα είδος βρόχου ανατροφοδότησης όπου γίνεσαι ακόμα πιο καταθλιπτικός και νιώθεις ακόμα λιγότερη όρεξη να κάνεις πράγματα», λέει η Bress, «οπότε έχεις ακόμα λιγότερες ευκαιρίες για ανταμοιβές, κάτι που με τη σειρά του σε κάνει ακόμα πιο καταθλιπτικό».
Τελικά, ο εγκέφαλος γίνεται λιγότερο ευαίσθητος στις ανταμοιβές.
Οι έρευνες δείχνουν ότι τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα δεν είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικά στην αντιμετώπιση της ανηδονίας, ειδικά στις πιο σοβαρές περιπτώσεις. Ωστόσο, υπάρχει ελπίδα για το μέλλον, καθώς οι ερευνητές αναπτύσσουν μια πιο λεπτομερή κατανόηση του τι συμβαίνει στον εγκέφαλο.
Ένα πολλά υποσχόμενο φάρμακο είναι η κεταμίνη, η οποία έχει αποδειχθεί ότι μειώνει γρήγορα την ανηδονία και πιθανώς επηρεάζει τις λειτουργικές συνδέσεις του εγκεφάλου. Πρόσφατη μελέτη ανέφερε επίσης ότι η διακρανιακή μαγνητική διέγερση (TMS) και η ηλεκτροσπασμοθεραπεία (ECT) είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικές στη θεραπεία της προληπτικής ανηδονίας.
Επίσης, είναι χρήσιμο να βελτιώσετε τη διατροφή και τον τρόπο ζωής σας, καθώς αυτές οι αλλαγές μπορούν να μειώσουν τη φλεγμονή και το άγχος, τα οποία συνδέονται με την ανηδονία.
Όσον αφορά την ψυχοθεραπεία, αυτή συνήθως περιλαμβάνει εβδομαδιαίες συνεδρίες για διάστημα από δύο έως έξι μήνες. Μερικοί από τους πελάτες της Bress έχουν δείξει βελτίωση μέσα σε λίγες μόνο εβδομάδες. Ακόμα και αν οι προηγούμενες θεραπείες δεν έχουν λειτουργήσει, οι ειδικοί προτρέπουν τον κόσμο να μην τα παρατά. Οι περισσότεροι θεραπευτές είναι εκπαιδευμένοι σε περισσότερους από έναν τύπους θεραπείας, οπότε αν σκέφτεστε να ακολουθήσετε θεραπεία, ρωτήστε αν χρησιμοποιούν τη θεραπεία ενεργοποίησης της συμπεριφοράς ή κάποια άλλη προσέγγιση ειδικά για την ανηδονία.
Αν υπάρχει ένα μόνο μήνυμα για τους αναγνώστες, αυτό είναι να μην υποφέρουν ποτέ μόνοι τους και να ζητούν βοήθεια, τονίζουν οι ειδικοί.
Φωτογραφία: iStock
.:
Ο ακανόνιστος ύπνος συνδέεται με 172 διαφορετικές παθήσεις, λένε οι ειδικοί
Η ζέστη αυξάνει τα θανατηφόρα εργατικά ατυχήματα: Τι δείχνει ανάλυση για την Ελλάδα
Παγωτά: Ποιοι κίνδυνοι καραδοκούν όταν λιώνει – Πότε αναπτύσσονται μικρόβια

πηγή: iatropedia.gr